Công ty Luật TNHH PT xin đưa ra quan điểm tư vấn về vấn đề này như sau:
Căn cứ pháp lý
Khái niệm lỗi vô ý do cẩu thả
Lỗi vô ý vì cẩu thả là lỗi trong trường hợp “Người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó” (Khoản 2 Điều 11 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Dấu hiệu của lỗi vô ý do cẩu thả
Căn cứ vào định nghĩa có thể rút ra hai dấu hiệu của lỗi vô ý vì cẩu thả:
(i) Dấu hiệu thứ nhất: Người phạm tội không thấy trước hậu quả nguy hại cho xã hội (hậu quả thiệt hại) mà hành vi của mình đã gây ra.
(ii) Dấu hiệu thứ hai: Người phạm tội phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.
Dấu hiệu thứ nhất là dấu hiệu cho phép phân biệt trường hợp có lỗi vô ý vì cẩu thả với các trường hợp có lỗi khác. Dấu hiệu thứ hai là dấu hiệu cho phép phân biệt trường hợp có lỗi vô ý vì cẩu thả với trường hợp không có lỗi.
Đặc điểm của lỗi vô ý do cẩu thả
Về mặt lý trí: người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây hậu quả nguy hiểm cho xã hội.
Về ý chí chủ quan: người phạm tội khi thực hiện hành vi đáng ra “phải thấy trước và có thể thấy trước” hậu quả nguy hiểm cho xã hội sẽ xảy ra.
Ở hình thức lỗi vô ý do cẩu thả, người phạm tội không nhận thức được hậu quả nguy hiểm cho xã hội do hành vi của mình gây ra. Có thể có hai trường hợp người phạm tội không thấy trước được hậu quả của hành vi:
(i) Trường hợp thứ nhất, người phạm tội không nhận thức được khả năng gây ra hậu quả từ hành vi của mình và cũng không nhận thức được hậu quả xảy ra. Ví dụ: bảo vệ ngủ quên dẫn đến tài sản của công ty bị mất trộm.
(ii) Trường hợp thứ hai, người phạm tội có thể nhận thức khả năng gây ra hậu quả từ hành vi của mình nhưng không nhận thức được hậu quả xảy ra. Ví dụ: Một người băng ngang đường một cách vô thức (không nhìn trước nhìn sau) làm cho hai xe chạy ngược chiều nhau vì tránh người này mà xảy ra tai nạn làm hai người lái xe tử vong.
Lỗi vô ý do cẩu thả còn được xác định với điều kiện là người phạm tội “phải thấy trước” và “có thể thấy trước” hậu quả nguy hiểm cho xã hội sẽ xảy ra. “Phải thấy trước” ở đây là quy định của pháp luật buộc họ khi ở vào hoàn cảnh, điều kiện đó bắt buộc phải thấy hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội. “Có thể thấy trước” có thể hiều là với độ tuổi, năng lực trách nhiệm pháp lý, trình độ văn hoá, khả năng chuyên môn, kinh nghiệm nghề nghiệp, kiến thức xã hội,…của một người bình thường thì người thực hiện hành vi có thể thấy trước hậu quả của hành vi đó.
Phân biệt lỗi vô ý do cẩu thả và sự kiện bất ngờ
(i) Điểm giống nhau giữa lỗi vô ý do cẩu thả và sự kiện bất ngờ
Trong trường hợp vô ý do quá cẩu thả và sự kiện bất ngờ, người phạm tội đều không thấy trước hành vi của mình có thể gây hậu quả nguy hại cho xã hội.
(ii) Điểm khác nhau giữa lỗi vô ý do cẩu thả và sự kiện bất ngờ
Theo khoản 2 Điều 11 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 (sau đây gọi là “Bộ luật Hình sự”) vô ý phạm tội do cẩu thả là: trường hợp người phạm tội do cẩu thả mà không thấy được hậu quả nguy hại cho xã hội mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước được hậu quả đó.
Theo Điều 20 Bộ luật Hình sự, sự kiện bất ngờ là: người thực hiện hành vi gây hậu quả nguy hại cho xã hội do sự kiện bất ngờ, tức là trong trường hợp không thể thấy trước hoặc không buộc phải thấy trước hậu quả của hành vi đó, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự
Vô ý do cẩu thả và sự kiện bất ngờ cơ bản khác nhau ở những điểm sau:
| Mục tiêu phân biệt | Lỗi vô ý do cẩu thả | Sự kiện bất ngờ |
| Xác định lỗi | Việc gây ra hậu quả xuất phát từ lỗi vô ý của chủ thể | Việc gây hậu quả không do lỗi của chủ thể khi thực hiện hành vi |
| Thấy trước hậu quả | Buộc phải thấy trước hậu quả nhưng lại không thấy trước được hậu quả đó | Không thể thấy trước và không buộc phải thấy trước hậu quả có thể xảy ra |
| Nguyên nhân gây ra hậu quả | Do sự cẩu thả của chủ thể gây ra hành vi vi phạm | Việc không thấy trước được hạu quả là do hoàn cảnh khách quan tác động vào hành vi của chủ thể |
| Trách nhiệm pháp lý | Chủ thể phải chịu trách nhiệm đối với hành vi vi phạm của mình | Chủ thể không phải chịu trách nhiệm với hành vi của mình |
(iii) Những điểm cần lưu ý để phân biệt lỗi vô ý do cẩu thả và sự kiện bất ngờ
Lỗi vô ý do cẩu thả và sự kiện bất ngờ rất khó để phân biệt vì vậy khi phân biệt thì cần phải lưu ý vấn đề sau:
– Sự kiện bất ngờ chính là sự loại trừ trường hợp có hành vi nguy hiểm cho xã hội do lỗi vô ý vì cẩu thả, khi không có căn cứ xác định người có hành vi do vô ý vì cẩu thả thì cũng tức là hành vi của họ thuộc trường hợp do sự kiện bất ngờ.
– Khi nghiên cứu về sự kiện bất ngờ thì luôn luôn phải xem xét đó có phải là lỗi vô ý do quá cẩu thả không. Phải xét trong hoàn cảnh cụ thể để xác định một người phải thấy trước và có thể thấy hậu quả ở lỗi vố ý do quá cẩu thả hay sự kiện bất ngờ. Đó là căn cứ vào hoàn cảnh cụ thể lúc xảy ra sự việc là lỗi vô ý do cẩu thả, một người bình thường cũng có thể thấy trước và trong hoàn cảnh cụ thể đó ai cũng không thấy trước thì là do sự kiện bất ngờ. Tức là hai vấn đề này phải luôn được xác định một cách song song với nhau để loại trừ trường hợp còn lại để phân biệt hai vấn đề này.
Trên đây là quan điểm của chúng tôi về vấn đề Thế nào là lỗi vô ý do cẩu thả?
Mọi vướng mắc bạn vui lòng trao đổi trực tiếp với bộ phận luật sư tư pháp vấn pháp luật hoặc gửi qua email để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Công ty Luật PT.
CÔNG TY LUẬT PT
Rất mong nhận được sự hợp tác cùng Quý khách hàng!
Xin trân trọng cảm ơn!
