Quy định hiện hành về việc ly hôn theo yêu cầu một bên thế nào?

Ly hôn theo yêu cầu của một bên là một biện pháp phổ biến trong việc chấm dứt một mối quan hệ hôn nhân khi không thể tiếp tục duy trì được một cuộc sống vợ chồng hòa thuận. Vây, quy định hiện hành về việc ly hôn theo yêu cầu một bên thế nào? Công ty Luật TNHH PT  xin đưa ra quan điểm tư vấn về vấn đề này như sau:

Căn cứ pháp lý

Luật Hôn nhân và gia đình 2014

Luật Phòng chống Bạo lực Gia đình 2022

Thê nào là giải quyết ly hôn theo yêu cầu một bên?

Theo định nghĩa của Từ điển Tiếng Việt, ly hôn là quá trình mà vợ chồng chấm dứt mối quan hệ hôn nhân của họ. Đây là một khái niệm đơn giản và dễ hiểu, cho phép chúng ta nhìn nhận tổng quan về việc hai người kết thúc cuộc sống hôn nhân của mình.

Pháp lý định nghĩa ly hôn là sự chấm dứt hợp pháp mối quan hệ vợ chồng, được công nhận bởi Tòa án sau khi nhận được yêu cầu từ một hoặc cả hai bên. Ly hôn là một sự kiện pháp lý chấm dứt mối quan hệ hôn nhân, bắt nguồn từ việc cuộc sống hôn nhân không còn hiệu lực. Vợ chồng quyết định ly hôn khi cuộc hôn nhân của họ không còn ý nghĩa và họ không thể giải quyết các mâu thuẫn sâu sắc một cách tự lập.

Hậu quả của quá trình ly hôn ảnh hưởng đến nhiều bên liên quan như vợ, chồng, con cái và người thân. Do đó, quyết định ly hôn phải được thực hiện theo quy định chặt chẽ của pháp luật và dưới sự kiểm soát của nhà nước. Tòa án là cơ quan duy nhất có thẩm quyền giải quyết các yêu cầu ly hôn.

Yêu cầu ly hôn từ một bên được hiểu là trường hợp hai bên không đồng ý ly hôn và có mâu thuẫn về việc này. Vì vậy, yêu cầu ly hôn từ một bên được coi là một vụ án dân sự và được giải quyết thông qua thủ tục tố tụng dân sự. Điều này đòi hỏi cơ quan có thẩm quyền áp dụng các quy định pháp luật về hôn nhân và gia đình, bắt đầu từ khi một bên chồng hoặc vợ nộp đơn yêu cầu ly hôn đến khi Tòa án ra phán quyết có hiệu lực pháp luật.

Đặc điểm của giải quyết ly hôn theo yêu cầu một bên

Việc giải quyết yêu cầu ly hôn từ một bên tại Tòa án liên quan mật thiết đến quyền tự do của công dân và quyền tự do cá nhân, bởi không có tổ chức hoặc cá nhân nào có thể can thiệp hoặc ép buộc vợ chồng phải nộp đơn ly hôn để chấm dứt mối quan hệ hôn nhân. Nếu một bên muốn ly hôn nhưng bên kia không đồng ý, thì thường quá trình pháp lý sẽ bắt đầu và tòa án sẽ xem xét các yếu tố như lý do ly hôn, lợi ích của cả hai bên, và các yếu tố khác để đưa ra quyết định cuối cùng.

Quy trình giải quyết yêu cầu ly hôn là một hoạt động mang tính chất quyền lực của nhà nước. Sức mạnh này được thể hiện qua việc nhà nước công nhận mối quan hệ hôn nhân thông qua thủ tục đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền và được thể hiện qua Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn.

Khi quan hệ này kết thúc, nhà nước trở thành cơ quan ghi nhận sự kiện pháp lý này thông qua việc ủy quyền cho Tòa án, là cơ quan duy nhất có thẩm quyền giải quyết mỗi yêu cầu ly hôn cụ thể và quyết định thông qua bản án, quyết định ly hôn.

Sự kiện pháp lý ly hôn sau quá trình giải quyết yêu cầu tại Tòa án là sự thừa nhận chính thức của việc chấm dứt mối quan hệ hôn nhân. Do đó, quyền và nghĩa vụ nhân thân, cũng như chế độ tài sản của vợ chồng sẽ tự nhiên chấm dứt. Sau đây, hai người trở thành cá nhân độc lập và có quyền tự do để quan hệ, yêu thương và kết hôn với người khác theo mong muốn của mình.

Căn cứ để giải quyết ly hôn theo yêu cầu một bên

Theo quy định của Điều 56 trong Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, việc giải quyết ly hôn theo yêu cầu của một bên được thực hiện như sau:

– Trường hợp vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn và không đạt được sự hòa giải tại Tòa án, Tòa án sẽ giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ cho việc một trong hai bên có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng, gây ra tình trạng trầm trọng cho cuộc hôn nhân, không thể tiếp tục sống chung và mục đích của hôn nhân không thể thực hiện được.

Trong tình huống này, Tòa án sẽ giải quyết cho ly hôn khi có các dấu hiệu về hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền và nghĩa vụ của vợ, chồng, dẫn đến tình trạng nghiêm trọng của hôn nhân và không thể tiếp tục sống chung, cũng như mục đích của hôn nhân không thể thực hiện được.

Do đó, khi một bên vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn, Tòa án sẽ tiến hành điều tra và cố gắng hòa giải. Trong trường hợp không thể hòa giải thành công, Tòa án sẽ xác định xem liệu tình hình hôn nhân có đủ căn cứ để ly hôn hay không.

Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã cụ thể quy định rằng việc bổ sung các hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền và nghĩa vụ của vợ, chồng, dẫn đến tình trạng nghiêm trọng của hôn nhân và không thể tiếp tục sống chung, cũng như mục đích của hôn nhân không thể thực hiện được là lý do cơ bản để ly hôn.

Các hành vi này bao gồm: Bạo lực gia đình, được định nghĩa trong khoản 2, Điều 1 của Luật Phòng chống Bạo lực Gia đình là hành vi cố ý của thành viên trong gia đình gây ra hoặc có khả năng gây ra tổn thương về thể chất, tinh thần hoặc kinh tế đối với thành viên khác trong gia đình. Tình trạng nghiêm trọng, không thể tiếp tục sống chung và mục đích hôn nhân không thể thực hiện được.

– Trong trường hợp vợ hoặc chồng của bên kia bị Tòa án tuyên bố mất tích và yêu cầu ly hôn, Tòa án sẽ giải quyết cho ly hôn.

Trong trường hợp này, tuyên bố mất tích của Tòa án về một người sẽ được coi là căn cứ để Tòa án chấp nhận yêu cầu ly hôn từ vợ hoặc chồng của người đó. Tuyên bố mất tích là một sự kiện pháp lý để xác định rằng một người hoàn toàn không rõ ràng về tung tích, không biết liệu họ còn sống hay đã qua đời.

Quy định về tuyên bố mất tích được nêu trong Điều 68 của Bộ luật Dân sự năm 2015: “Khi một người biệt tích liên tục trong vòng 02 năm trở lên, mặc dù đã thực hiện đầy đủ các biện pháp thông báo và tìm kiếm theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự nhưng vẫn không có thông tin xác thực về tình trạng sống hoặc chết của người đó, thì theo yêu cầu của người có quyền và lợi ích liên quan, Tòa án có thể tuyên bố rằng người đó đã mất tích.

Trong trường hợp đồng thời có yêu cầu Tòa án tuyên bố mất tích và yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn, Tòa án sẽ chỉ xem xét giải quyết yêu cầu ly hôn nếu có bằng chứng cho thấy rằng vợ hoặc chồng đã biệt tích trong ít nhất hai năm tính từ ngày thông tin cuối cùng về họ được nhận, mặc dù đã thực hiện đầy đủ các biện pháp thông báo và tìm kiếm theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, nhưng vẫn không có thông tin xác thực về tình trạng sống hoặc chết của họ.

– Nếu có yêu cầu ly hôn theo quy định tại khoản 2 của Điều 51 trong Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, Tòa án sẽ giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ cho việc một trong hai bên có hành vi bạo lực gia đình gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của người kia.

Trong tình huống này, Tòa án sẽ giải quyết yêu cầu ly hôn nếu có chứng cứ về hành vi bạo lực gia đình của chồng, vợ, gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của người khác. Do đó, không chỉ vợ, chồng hoặc cả hai bên mới được quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn như trước đây, mà từ nay, cha, mẹ, hoặc những người thân thích khác cũng có quyền này.

Điều này đặc biệt áp dụng khi một bên vợ hoặc chồng mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác, không thể nhận thức hoặc kiểm soát hành vi của mình, đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình từ phía vợ hoặc chồng, gây ra những tổn thương nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, và tinh thần của họ.